Wie doet er nog gezellig een drankje mee?

Waarom hebben we eigenlijk kinderchampagne en 0.0% bier? Als je deze vraag aan iemand stelt krijg je vaak het antwoord: ‘Zodat ze ook een drankje mee kunnen doen natuurlijk’. Maar hoe natuurlijk is dat nou eigenlijk? Opmerkelijk genoeg lijkt alcohol zich heel duidelijk te onderscheiden van andere drugs zoals bijvoorbeeld roken of xtc gebruik. Dit onderscheid is met name te vinden in het feit dat alcoholgebruik een sociaal en geaccepteerd gedrag is in onze huidige cultuur.

Denk eens aan de keer dat jij op een feestje was en de jarige aankondigde dat er geen drank meer in huis was; hoe teleurgesteld was je toen? Bij een feestje hoort immers een lekker glas bier of wijn. Of heb je misschien wel eens de ervaring gehad dat je eigenlijk niet meer van plan was om nog een drankje te doen, maar dat je vriend je toch overhaalde er nog ééntje te doen. Waarom ben je toen gezwicht? En wat maakt het eigenlijk zo moeilijk om te BOB-en op een leuk avondje uit? Al deze voorbeelden geven aan dat alcohol gebruik meestal gepaard gaat met leuke gelegenheden en dat we hierdoor het drinken van een glaasje automatisch koppelen aan gezelligheid. En wie zijn wij dan om dit onze jongeren of zwangere vrouwen te ontnemen?

Deze gezelligheid die we koppelen aan het drinken van alcohol is waarschijnlijk een van  de redenen waarom we ons laten beïnvloeden door onze drinkomgeving. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mensen geneigd zijn meer te drinken als ze omringd worden door zware drinkers¹. Door het drinken van dezelfde hoeveelheid willen ze mogelijk aangeven dat ze het gezellig vinden. Daarnaast lijkt er sprake te zijn van imitatie. Zo is er  gevonden dat mensen een acteur in een film imiteren als deze alcohol drinkt². En dit imitatie gedrag is later ook gevonden wanneer deelnemers samen met acteurs mochten drinken in een testruimte die er uit zag als een echte bar. Zelfs op het niveau van slokjes nemen was imitatie zichtbaar; de kans is groot dat we een slokje alcohol nemen ongeveer 5 seconden nadat onze partner dat heeft gedaan³. Dus hoewel we ons er misschien bewust van zijn als mensen ons overhalen om nog één drankje mee te doen, drinken we ook mee op een onbewuster niveau. Opvallend is dat deze imitatie dus alleen plaatsvindt als er alcohol wordt gedronken en niet bij fris; de sterke koppeling met gezelligheid lijkt dus een grote rol te spelen.

Kortom, alcoholgebruik is sociaal gedrag waarbij we bewust en onbewust onze drinkomgeving imiteren. Alcohol drinken vinden we immers gezellig. Ben je dus van plan om een avondje nuchter te zijn: probeer je vrienden letterlijk zo min mogelijk na te doen en geef ze wat extra complimentjes om te compenseren voor je drinkgedrag!

Deze blog is geschreven door Martine Groefsema, Radboud Universiteit.

1. Larsen H, Engels RCME, Granic I, Overbeek G (2009). Imitation of alcohol consumption: Same-sex dyads. Alcohol and Alcoholism 44:250-255
2. Koordeman R, Anschutz DJ, Van Baaren RB, Engels RCME (2011). Movie alcohol portrayals and immediate alcohol consumption in a semi-naturalistic lab setting. Addiction 106: 547-554
3. Larsen H, Engels RCME, Souren PM, Granic I, Overbeek G (2010). Imitation in a micro-perspective: Alcoholic and non-alcoholic sipping. Addictive Behaviors: 35: 49-52.