Heeft overmatig alcohol gebruik gevolgen voor je denkvermogen de volgende dag? De eerste vraag is dan hoe ‘overmatig alcohol gebruik’ of het hebben van een ‘kater’ gedefinieerd wordt. Wetenschappers beschrijven een kater als ‘een combinatie van mentale en fysieke symptomen die ervaren worden op de dag nadat er zwaar gedronken is, startende op het moment dat het percentage alcohol in het bloed weer de 0% nadert’. Er zijn verschillende manieren om het gevolg van een kater te onderzoeken, het kan met een experimentele aanpak waarbij alcohol gegeven wordt in een gecontroleerde omgeving, of in een naturalistisch design waarbij mensen geobserveerd worden in hun eigen omgeving (zoals in de vorige sci-fly). Bij een experiment is het wetenschappelijke nadeel dat er geen grote hoeveelheden alcohol gegeven kunnen worden, aangezien dat niet ethisch is. Daardoor zijn de gevonden effecten mogelijk milder dan in het echte leven. Bij een naturalistisch design is het nadeel weer dat het moeilijker is om te controleren voor andere (omgevings)variabelen.
KERN
Eerdere studies hebben samenhang laten zien tussen overmatig alcohol gebruik en verslechtering van een grote range aan cognitieve vaardigheden de volgende dag. Het ging hier om verslechtering van o.a. aandacht, geheugen, reactietijd, verwerkingstijd, intellectuele processen en zelfs chirurgische vaardigheden. Sommige studies hebben methodologische beperkingen, bijvoorbeeld doordat ze het alcoholpercentage (in bloed) niet hebben bepaald. Het huidige artikel heeft een kritische meta-analyse gedaan, waarbij er een selectie is gemaakt van kwalitatief goede studies, om een uitspraak te kunnen doen over de effecten van overmatig alcohol gebruik op cognitieve vaardigheden een dag later.
ONDERZOEKSMETHODE
Na onderzoek van alle wetenschappelijk artikelen gepubliceerd tussen december 2016 en mei 2018 werden er in eerste instantie 805 artikelen geïdentificeerd. Na grondige screening bleven er 39 artikelen over, waarvan er uiteindelijk 11 geschikt waren voor de meta-analyse.
VONDSTEN
Op basis van de meta-analyse concludeerden de onderzoekers dat op de dag na overmatig alcoholgebruik (als het alcoholpercentage weer de 0% heeft bereikt):
-er een verslechtering is in de aandacht ergens bij houden, alhoewel er geen verslechtering is in vaardigheden om te multi-tasken.
-zowel het korte termijn geheugen als het lange termijn geheugen slechter is.
-de reactietijden langzamer zijn.
Resultaten van zowel experimentele studies als naturalistische studies wijzen in dezelfde richting: cognitieve vaardigheden zijn slechter tijdens een kater. De auteurs beargumenteren dat de verslechtering in cognitieve functies mogelijk wordt beïnvloed door vermoeidheid. Vermoeidheid is namelijk een belangrijk symptoom van een kater.
Slechts 3 studies hebben gekeken naar het effect van een kater op rijvaardigheden, dus daar kon geen meta-analyse voor gedaan worden. Twee studies rapporteerden verslechtering in de rijvaardigheden, terwijl 1 studie geen effect vond op de gereden snelheid. De auteurs concluderen dat meer onderzoek nodig is om te bepalen of een kater van invloed is op uitvoerende functies zoals rijvaardigheden.
DETAILS
Gunn C., Mackus M., Griffin C., Munafo M.R., Adams S. A systematic review of the nex-day effects of heavy alcohol consumption on cognitive performance. Addiction 2018 Aug 25. doi: 10.1111/add.14404. [Epub ahead of print]
Geschreven door Jacqueline Vink, hoogleraar bij Behavioural Science Institute, Radboud Universiteit.