Month: January 2021

Mensen in een relatie lijken vaak op elkaar wat betreft hun alcoholgebruik. Maar is dat omdat we het aantrekkelijk vinden en eerder een relatie aangaan als iemand evenveel drinkt als wij (‘assortative mating’)? Of pas je jouw alcoholgebruik aan aan dat van je partner? Howe en collega’s zochten het uit door een kijkje te nemen in het DNA van proefpersonen en hun partners.

KERN
Zoals wel vaker in de wetenschap is het antwoord: een beetje van allebei. Het blijkt dat partners elkaar inderdaad selecteren op basis van hun alcoholgebruik (wat blijkt uit het feit dat ze hetzelfde ‘alcohol-gen’ hebben, iets wat bij de geboorte al vastlag), maar ook dat als jij meer drinkt, je partner ook meer gaat drinken (wat blijkt uit het directe effect van iemands ‘alcohol-gen’ op het drinkgedrag van diens partner). Beide vondsten zijn belangrijk. Het bestaan van ‘assortative mating’ (iemand als partner kiezen die op je lijkt) kan een vertekend beeld opleveren als je zoekt naar de oorzaken van alcoholmisbruik. De vondst dat het drinkgedrag van partners effect heeft op het eigen drinkgedrag kan belangrijke informatie zijn voor behandelaars.

ONDERZOEKSMETHODE
WAT?
De onderzoekers hebben een genetische variant geselecteerd waarvan we weten dat het een relatief sterke invloed heeft op alcoholgebruik (rs1229984 uit het ADH1B gen) en gekeken of a) partners vaker dezelfde versie van deze variant hadden dan je op basis van toeval zou verwachten, en b) of deze variant bij de ene persoon het alcoholgebruik van de partner zou voorspellen.

WIE?
Zo’n 50,000 hetero-koppels (samenwonend) uit het Verenigd Koninkrijk, met een Europese achtergrond (in genetische studies is het vaak noodzakelijk om op één etniciteit tegelijk te focussen). De data komen uit de grote nationale dataset van de UK-Biobank.

HOE?
De alcoholmaten waren ooit/ nooit drinker, op dit moment wel/ niet drinker (>2 glazen per week), en het aantal gedronken glazen per week. Voor vraag a) werd er gekeken of partners dezelfde variant van rs1229984 hadden, ook na correctie voor geboorteplaats. Voor vraag b) werd er de Mendelian Randomisation (MR) methode gebruikt (zie ook hier). Hierbij werd het effect van de genetische variant op het alcoholgedrag van de partner gemeten. Waarom keken ze niet gewoon naar het effect van het alcoholgedrag van de ene persoon op dat van de partner? Omdat zo’n verband door allerlei andere factoren beïnvloed zou kunnen worden. Bijvoorbeeld: misschien leeft het koppel in armoede en zorgt dat voor hoger alcoholgebruik in beide partners, zonder dat er een verband is tussen het gebruik van de partners zelf. Door gewoon naar het alcoholgebruik van het koppel te kijken, kun je geen oorzakelijk verband laten zien. Met MR gebruik je de genetische variant als een ‘instrument’ om alcoholgebruik te meten. Van zo’n variant kun je zeker weten dat hij niet beïnvloed is door externe factoren, omdat je DNA vaststaat vanaf je geboorte. Je weet ook zeker dat er geen omgekeerd verband kan zijn, want drinkgedrag kan je DNA-code niet veranderen (zie het figuur hieronder). Daardoor kun je nu wel een oorzakelijk verband aantonen: als jouw ‘alcohol-gen’ het drinkgedrag van je partner voorspelt, kan dat alleen maar door jouw drinkgedrag zijn gekomen. Met andere woorden, jouw drinkgedrag moet dan de oorzaak zijn van het drinkgedrag van je partner.

VONDSTEN

• Partners leken inderdaad meer op elkaar qua alcoholgebruik dan je op basis van toeval zou verwachten
• Daarnaast kwam hun variant van rs1229984 vaak overeen, wat erop duidt dat de partners al op elkaar leken voordat ze samen waren (aangezien je genen vaststaan bij je geboorte)
• Tenslotte bleek uit de MR analyse een oorzakelijk verband tussen het alcoholgebruik van de één op het alcoholgebruik van de ander

DETAILS
Howe, L. J., Lawson, D. J., Davies, N. M., Pourcain, B. S., Lewis, S. J., Smith, G. D., & Hemani, G. (2019). Genetic evidence for assortative mating on alcohol consumption in the UK Biobank. Nature Communications, 10, 1-10.

Deze sci-fly werd geschreven door Joëlle Pasman (Radboud Universiteit) voor RAD-blog, het blog over roken, alcohol, drugs en dieet.

Ik kom thuis van een avonddienst op de woongroep. Terwijl ik mijn kleding over een stoel heen gooi, zie ik de schrammen en blauwe plekken op mijn been staan. Mijn collega zei: “We gooien hem wel even in de afzondering, dan komt hij vanzelf bij.” Nu pas bekruipt me het nare gevoel dat deze aanpak geen overmacht was, maar een daad uit wanhoop; een laatste redmiddel in de machtsstrijd, die de kinderen thuis al van ouders gewonnen hadden. Wij wilden ons als groepsleiding niet gewonnen geven. Of de winst vanavond behaald is? Ik lig met een rotgevoel in bed, net als de jongere. Er zijn enkel verliezers in deze strijd.

Vrijwel dagelijks heb ik, evenals vele zorgprofessionals, op het werk te maken met agressie. Een veelvoorkomend probleem wat op verschillende manieren beantwoord wordt. Waar de-escalerend werken de intentie is van vrijwel alle zorgprofessionals, worden jongeren nog regelmatig gefixeerd en deuren op slot gedraaid. Onderzoekers lieten al in de jaren ’70 en ’80 zien dat er sprake is van een vicieuze cirkel waarin opvoeders en kinderen over en weer proberen controle te verkrijgen door agressie te beantwoorden met het herpakken van de controle of macht door middel van vrijheidsbeperkende maatregelen, wat op zijn beurt weer agressie oproept^1-2-3. Nieuwe inzichten zouden deze cirkel kunnen verbreken. De Non-Violent-Resistance methodiek (NVR), gericht op het onder ogen kunnen zien van machteloosheid en het verdragen daarvan, richt zich op het vinden van kracht en geweldloos verzet als antwoord op agressie. Onderzoekers lijken duidelijk: NVR is dé nieuwe methodiek om repressie te minimaliseren en daarmee agressie te verminderen en zelfs voorkomen.

Tegengeluid kwam er in 2018 met een onderzoek waarin werd aangetoond dat het aantal agressie incidenten op een instelling na implementatie van NVR niet veranderde, echter zouden deze cijfers door transformaties binnen de instelling niet representatief zijn⁴. De afgelopen jaren zijn er steeds meer onderzoeken gedaan naar de methodiek, welke laten zien dat het aantal incidenten in residentiële instellingen significant afneemt als (in)direct gevolg van de training in NVR van medewerkers in meerdere instellingen⁵. Medewerkers geven aan dat toepassing van de methodiek zorgt voor meer gemoedsrust, reducering van stress en tijd om na te denken over hun reactie⁶. Een repressief groepsklimaat, wat onder andere gekenmerkt wordt door het verlies van autonomie van de cliënt, maakt door toepassing van NVR plaats voor een positiever groepsklimaat; een klimaat wat samenhangt met een forse afname van het aantal incidenten⁷.

Met oog op deze resultaten heb ik als student Pedagogische Wetenschappen maar één strijd te winnen; de strijd tegen agressie in de residentiële jeugdzorg. Kunnen wij orthopedagogen van de toekomst de nieuwe Mahatma Ghandi’s en Martin Luther King’s worden en een revolutie veroorzaken in de zorg richting geweldloos verzet?

Deze blog, geschreven door Hilde van den Boom, is onderdeel van een serie gastblogs die geschreven zijn door studenten van de Master Pedagogische Wetenschappen voor de cursus Recente Ontwikkelingen in Risicogedrag van de Radboud Universiteit.

Referenties
1. Patterson, G. R. (1982). A social learning approach: coercive family process. Eugene ORL: Castalia Publishers.
2. Watzlawick, P., Beavin, J. H., & Jackson, D. D. (1967). Pragmatics of human communication: a study of interactional patterns, pathologies and paradoxes. New York: W. W. Norton.
3. Dörenberg, V. E. T., Veer, A. J. E., de, Francke, A. L., Embregts, P. J. C. M., Nieuwenhuizen, M. van, & Frederiks, B. J. M. (2018). Applying Restrictive Measures in the Care of Adolescents With Mild Intellectual Disabilities: Attitudes of Support Staff and Policy Implications. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 15, 26-35.
4. Gink, K. van., Vermeiren, R., Goddard, N., Domburgh, L. van., Stegen, B. van der., Twisk, J., Popma, A., & Jansen, L. (2018). The Influence of Non-violent Resistance on Work Climate, Living Group Climate and Aggression in Child and Adolescent Residential Care. Childen and Youth Sevices Review 94, 456-465.
5. Visser, K. M., Jansen, L. M. C., Popma, A., Vermeiren, R., & Kasius, M. C. (2020). Adressing Agression in the Residential Setting for Juvelines with Mild Intellectual Disability trough Training in Non-Violent Resistance. Child Youth Care Forum.
6. Gink, K. van., Vissers, K., Popma, A., Vermeiren, R., Domburg, L. van., Stegen, B. van der, & Jansen, L. M. C. (2018). Implementing Non-violent Resistance, a Method to Cope with Aggression in Child and Adolescent Residential Care: Exploration of Staff Members Experiences. Archives of Psychiatric Nursing, 32, 353-359.
7. Tillart, J. van den., Eltink, E., Stams, G-J., Helm, P. van der., & Wissink, I. (2018). Agressive Incidents in Residential Youth Care. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminoly, 62, 3991-4007.

Anorexia nervosa is een psychische stoornis die wordt beschouwd als de meest ernstige hedendaagse eetstoornis.¹ Jaarlijks worden naar schatting 370 op de 100.000 jonge vrouwen in Nederland gediagnosticeerd met anorexia.² In 2016 was ik er daar helaas één van. De anorexia was langzaam en onzichtbaar in mijn leven geslopen.

Even een terugblik naar 2014. Ik was 16 jaar en druk op zoek naar wie ik echt was. Of eigenlijk wilde zijn. Sinds het begin van de puberteit had ik daar geen moment bij stilgestaan. Ik genoot ‘gewoon’ van mijn leven. Ik ging regelmatig naar feestjes en lekker eten met vriendinnen. Dit veranderde toen ik bleef zitten op de middelbare school.

Net als de meeste mensen die een eetstoornis hebben (gehad), ben ik erg perfectionistisch.³ Blijven zitten voelde als compleet falen. Als ik niet goed was in presteren op school, moest ik laten zien dat ik ergens anders wel goed in was. Dat was afvallen. Hier faalde ik niet in en het gaf mij een goed gevoel. Daarnaast was ik ervan overtuigd dat anderen mij leuker zouden vinden als ik dunner zou zijn. Ik ging hiermee door en had niet in de gaten dat ik een eetstoornis aan het ontwikkelen was.

Vanaf dat moment is de anorexia begonnen. Onzichtbaar, want ik ben ruim een jaar mijn gang gegaan met afvallen. Niemand merkte het, ik had maar een licht ondergewicht. Niet bepaald wat je verwacht bij anorexia nervosa.⁴ Na een jaar trokken mijn vriendinnen aan de bel.

Tijdens onze examenreis hebben zij een week gezien hoe ik mijzelf had beperkt met eten en na het eten naar het toilet ging. Ze wisten dat ik een probleem had. Ik was opgelucht. Eindelijk zag iemand hoe het echt met mij ging. Na de vakantie ging ik naar de huisarts.

De huisarts verwees mij naar een GGZ gespecialiseerd in eetstoornissen. Zeven maanden heb ik op de wachtlijst gestaan, de zeven langste maanden uit mijn leven. Mijn lichamelijke en geestelijke gezondheid ging verder achteruit en ik moest daardoor regelmatig vrienden afzeggen. De eetstoornis isoleerde mij.⁵ Ik ben pas in 2016 gediagnosticeerd, terwijl anorexia al geruime tijd mijn leven beheerste. Gelukkig heb ik passende hulp gekregen en ben ik nu helemaal hersteld.

Wat ik wil benadrukken, is dat het grootste deel van de eetstoornissen onzichtbaar is. Ook anorexia. Ondanks dat er misschien geen sprake is van een extreem ondergewicht, kan een eetstoornis hardnekkig zijn. Ik werd een perfectionist in afvallen. Het maakt je psychisch kapot. Wanneer jij zelf of een ander moeite heeft met eten of je zelfbeeld, neem jezelf hierin serieus en trek op tijd aan de bel. Hoe eerder de hulp start, hoe groter de kans is op herstel.

Deze blog is onderdeel van een serie gastblogs die geschreven zijn door studenten van de Master Pedagogische Wetenschappen voor de cursus Recente Ontwikkelingen in Risicogedrag van de Radboud Universiteit.

Referenties
1. Zipfel, S., Giel, K. E., Bulik, C. M., Hay, P., & Schmidt, U. (2015). Anorexia nervosa: aetiology, assessment, and treatment. The Lancet Psychiatry, 2, 1099-1111.
2. Hoek, H. W. & Vandereycken, W. (2008). Een kwarteeuw onderzoek en behandeling van eetstoornissen, Tijdschrift voor Psychiatrie, 50, 85-89.
3. Dahlenburg, S. C., Gleaves, D. H., & Hutchinson, A. D. (2019). Anorexia nervosa and perfectionism: A meta-analysis. International Journal of Eating Disorders, 52, 219–229.
4. Oenema, N. (2020, 29 mei). Waarom een eetstoornis niet altijd zichtbaar is. Women’s Health. Verkregen via https://www.womenshealthmag.com/nl/psyche/a32707011/eetstoornis-onzichtbaar-gewicht-gevoelens/
5. Jenkins, P. E., Hoste, R. R., Meyer, C., & Blissett, J. M. (2011). Eating disorders and quality of life: A review of the literature. Clinical Psychology Review, 31, 113–121.

Iemand naar beneden halen omdat diegene een onderkin, hangbuik of cellulitis heeft, is niet bepaald #bodypositive. ‘Body positivity’ (of ‘BoPo’) is al enkele jaren een belangrijke beweging op social media. Lange tijd hebben plaatjes van geïdealiseerde, slanke vrouwenlichamen (‘thin-ideal’) het social media platform Instagram gedomineerd. Het is bekend dat blootstelling aan dergelijke, geïdealiseerde beelden leidt tot een verhoogde negatieve stemming, ontevredenheid over het lichaam en zelfobjectivering bij vrouwen. De BoPo-beweging daagt schoonheidsidealen uit door acceptatie en waardering van álle lichaamstypes aan te moedigen. Nu #thin-ideal het Instagram-veld heeft moeten ruimen voor #BoPo, hebben Cohen en collega’s (2019) het effect van ‘body-positive’-beelden op de stemming en het lichaamsbeeld van jonge vrouwen onderzocht. Ze onderzochten onder meer of dit effect anders is dan bij ‘thin-ideal’-beelden.

KERN
Deze studie onderzocht of het effect van blootstelling aan BoPo-beelden op de stemming, lichaamstevredenheid en –waardering, en zelfobjectivering van jonge vrouwen anders is dan ‘thin-ideal’-beelden en beelden die niets met uiterlijk te maken hebben (‘appearance-neutral’). Uit de resultaten bleek dat het geval te zijn. De onderzoekers concludeerden dat blootstelling aan BoPo-beelden een positieve invloed heeft op de stemming en het lichaamsbeeld van vrouwen, in tegenstelling tot ‘thin-ideal’-beelden. Jonge vrouwen die vaak ‘thin-ideal’-beelden zien op social media wordt daarom aanbevolen om BoPo-accounts te volgen, zodat hun stemming verbetert en ze een positief lichaamsbeeld ontwikkelen.

ONDERZOEKSMETHODE
WAT?
Wat is het effect van BoPo-Instagrambeelden op de stemming, lichaamstevredenheid en –waardering, en zelfobjectivering van jonge vrouwen, ten opzichte van ‘thin-ideal’- en ‘appearance-neutral’-beelden?

WIE?
195 Australische vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 21.7 jaar.

HOE?
– De vrouwen werden willekeurig verdeeld over drie groepen: één groep werd blootgesteld aan ‘body positive’-beelden, één groep aan ‘thin-ideal’-beelden en één groep aan ‘appearance-neutral’-beelden.
– Stemming en lichaamstevredenheid werden zowel voor als na blootstelling aan de beelden gemeten aan de hand van een visuele schaal, waarop de deelnemer haar gevoel kon uitdrukken.
– Zelfobjectivering werd na de blootstelling aan de beelden gemeten aan de hand van een zinaanvullijst die ging over de beschrijving van de zelf.
– Lichaamswaardering werd na blootstelling aan de beelden gemeten aan de hand van een test over lichaamswaardering.

VONDSTEN
Allereerst werd blootstelling aan BoPo-beelden op Instagram geassocieerd met een verbetering van de positieve stemming en lichaamstevredenheid van jonge vrouwen, terwijl blootstelling aan ‘thin-ideal’-beelden leidde tot een vermindering van de positieve stemming en lichaamstevredenheid. Blootstelling aan ‘appearance-neutral’-beelden had geen invloed op het lichaamsbeeld, maar werd wel geassocieerd met een verbetering van de positieve stemming.

Ten tweede rapporteerden vrouwen die BoPo-beelden te zien hadden gekregen een grotere lichaamswaardering dan vrouwen die ‘thin-ideal’-beelden hadden gezien. Tot slot werd blootstelling aan BoPo- en ‘thin-ideal’-beelden geassocieerd met een verhoogde mate van zelfobjectivering dan blootstelling aan ‘appearance-neutral’-beelden.

DETAILS
Cohen, R., Fardouly, J., Newton-John, T., & Slater, A. (2019). #BoPo on Instagram: An experimental investigation of the effects of viewing body positive content on young women’s mood and body image. New Media & Society, 21, 1546–1564.

Deze sci-fly, geschreven door Francien de Wolf, is onderdeel van een serie gastblogs die geschreven zijn door studenten van de Master Pedagogische Wetenschappen voor de cursus Recente Ontwikkelingen in Risicogedrag van de Radboud Universiteit.

Ons sociale leven is in het afgelopen jaar behoorlijk stil komen te liggen. Je werkt thuis, je studeert thuis, je vergadert thuis en daarnaast verveel je je kapot. Je kijkt om je heen en ziet die koektrommel en gevulde voorraadkast verleidelijk naar je lachen. Je denkt bij jezelf: Oké dan, één koekje kan er nog wel bij, ik heb het immers al zwaar genoeg. Voordat je het weet vliegen de befaamde coronakilo’s eraan. Herkenbaar? Voor mij wel, en ik zal hierin heus niet de enige zijn …

De term coronakilo’s zou zo maar eens in het rijtje van populairste woorden van dit jaar kunnen komen. Met coronakilo’s wordt het toenemen in lichaamsgewicht bedoeld dat veroorzaakt wordt door een sedentaire (ofwel niet-actieve) levensstijl, verveling en stress tijdens de coronacrisis¹. Hoewel er in de wetenschap nog weinig bekend is over de directe relatie tussen de toename in gewicht en de lockdown als gevolg van de coronacrisis, biedt het bestaande onderzoek wel mogelijke verklaringen.

Zo blijkt uit eerder onderzoek onder studenten dat factoren als ‘alleen zijn’ en ‘sociale isolatie’ ervoor kunnen zorgen er meer en ongezonder gegeten wordt². Deze toename van voedselconsumptie tijdens een lockdown lijkt verschillende oorzaken te hebben. Ten eerste speelt stress een belangrijke rol. Het eten van veel voedsel en ongezond voedsel is voor veel mensen een manier om spanning, die de maatregelen van de coronacrisis met zich mee kunnen brengen, te verminderen^3,5. Een andere oorzaak is dat mensen uit verveling meer gaan eten aangezien sociale activiteiten beperkt zijn⁴. Tenslotte kunnen mensen eten gaan zien als een beloning voor het volhouden van de maatregelen⁵. De toename in gewicht kan ook verklaard worden door het feit dat mensen tijdens een lockdown minder bewegen, doordat de sportscholen bijvoorbeeld gesloten waren⁶.

De vraag is nu: Hoe kun je dan voorkomen dat je tijdens deze tweede (gedeeltelijke) lockdown de kilo’s er niet weer aanvliegen? De Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO)⁷ en het Voedingscentrum⁸ geven hier adviezen voor. Het is ten eerste belangrijk dat je je gebruikelijke eetpatroon aanhoudt en structuur in je leven aanbrengt. Dus plan vaste eetmomenten en snack niet te veel tussendoor. Eet daarnaast niet meer dan nodig is. Een andere bruikbare tip is om gezonde dingen in huis te halen en de ongezonde dingen buiten het zicht neer te zetten. Tenslotte is bewegen belangrijk, dit zorgt voor verbranding van de calorieën en is tevens stress-verlagend^3,9. Ga eens een rondje in de buurt wandelen, sta regelmatig op van je studeerplek voor wat rek- en strekoefeningen en zeg gedag tegen die overtollige coronakilo’s!

Deze blog, geschreven door Tess Hendrikx, is onderdeel van een serie gastblogs die geschreven zijn door studenten van de Master Pedagogische Wetenschappen voor de cursus Recente Ontwikkelingen in Risicogedrag van de Radboud Universiteit.

Referenties
1. Balnat, V. (2020). Unter beobachtung: Corona-wortschatz im Deutchen und Französischen. Noveaux Cahiers d’Allemand: Revue de linguistique et de didactique. Verkregen van https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02931171/document .
2. Mason, T.B., Heron, K.E., Braitman, A.L., & Lewis, R.J. (2016). A daily diary study of perceived social isolation, dietary restraint, and negative affect in binge eating. Appetite, 97, 94 – 100. https://doi.org/10.1016/j.appet.2015.11.027
3. Mouchacca, J., Abbott, G.R., & Ball, K. (2013). Associations between psychological stress, eating, physical activity, sedentary behaviours and body weight among women: a longitudinal study. BMC Public Health, 13, 1 – 11. https://doi.org/10.1186/1471-2458-13-828
4. Brooks, S.K., Webster, R.K., Smith, L.E., Woodland, L., Wessely, S., Greenberg. N., et al. (2020). The psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. Lancet, 395, 912 – 920. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30460-8
5. Ahmed, H.O. (2020). The impact of social distancing and self-isolation in the last corona COVID-19 outbreak on the body weight in Sulaimani governorate – Kurdistan/Iraq, a prospective case series study. Annals of medicine and surgery, 59, 110 – 117. https://doi.org/10.1016/j.amsu.2020.09.024
6. Lim, M.A. & Pranata, R. (2020). Sport activities during any pandemic lockdown. Irish Journal of Medicine Science. https://doi.org/10.1007/s11845-020-02300-9
7. Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO) (2020). Werken tijdens de corona-crisis. Geraadpleegd van: https://www.monitorarbeid.tno.nl/coronacrisis/blog
8. Voedingscentrum (2020). Hoe blijf je gezond eten en bewegen als je thuiswerkt vanwege corona?. Geraadpleegd van: https://www.voedingscentrum.nl/nl/thema/coronavirus-voeding/hoe-blijf-je-gezond-eten-en-bewegen-als-je-thuiswerkt-vanwege-corona-.aspx
9. Mattioli, A., Sciomer, S., Cocchi, C., Maffei, S., & Gallina, S. (2020). Quarantine during COVID-19 outbreak: Changes in diet and physical activity increase the risk of cardiovascular disease. Nutrition metabolism & cardiovascular diseases, 30, 1409 – 1417.  https://doi.org/10.1016/j.numecd.2020.05.020

Uit onderzoek weten we dat rokers steeds gevoeliger worden voor rook-gerelateerde stimuli. Een roker krijgt bijvoorbeeld trek in een sigaret alléén al bij het zien van een pakje sigaretten. Dit automatische proces zien we terug in de hersenen van rokers als een verhoogde activiteit in het motivationele netwerk voor rook-stimuli in vergelijking tot neutrale-stimuli. Daarnaast zien we dat rokers steeds méér moeite hebben met het uitstellen, afremmen of stoppen van hun gedrag, ofwel een verminderde inhibitie controle. Deze verminderde inhibitie controle zien we ook terug in de hersenen van rokers als verminderde activiteit in het controle netwerk. Nederlandse wetenschappers (waaronder RAD-bloggers Joyce Dieleman en Maartje Luijten) wilden onderzoeken welke rol meeroken speelt bij het ontwikkelen van een nicotine afhankelijkheid. Daarom vroegen ze zich af of er al veranderingen zichtbaar zijn in de hersenen van jongeren die zelf niet roken, maar die wel veel blootgesteld worden aan rook in de omgeving op dit moment in hun leven, ofwel meeroken. Benieuwd naar de bevindingen, lees snel verder!

KERN
In deze studie werd er gekeken naar de relatie tussen meeroken en het functioneren van de hersenen gerelateerd aan het reageren op rook-gerelateerde stimuli (cue-reactiviteit) en inhibitie controle bij jongeren die zelf niet-roken. De onderzoekers hebben geen significante relaties gevonden tussen meeroken en functioneren van de hersenen gerelateerd aan het reageren op rook-gerelateerde stimuli en inhibitie controle. Deze bevindingen suggereren dat lage tot matige niveaus van blootstelling aan rook uit de omgeving niet geassocieerd zijn met 1) een verhoogde gevoeligheid voor rook-gerelateerde stimuli in het motivationele netwerk in het brein en 2) verminderde inhibitie controle in het controle netwerk in het brein. Verder onderzoek moet uitwijzen of hoge niveaus van blootstelling aan rook uit de omgeving wel resulteren in veranderingen in het functioneren van de hersenen gerelateerd aan cue-reactiviteit en inhibitie controle.

ONDERZOEKSMETHODEN
In deze studie namen 51 niet-rokende jongeren tussen 14 en 18 jaar deel aan een fMRI studie. In de scanner voerden de jongeren 2 taken uit. Met de eerste taak (cue-reactiviteit taak) werd brein activiteit gemeten voor rook-gerelateerde vs. neutrale stimuli. Met de tweede taak (Go/NoGo taak) werd brein activiteit vastgesteld voor Go vs. NoGo stimuli om inhibitie controle te meten. Blootstelling aan rook uit de omgeving (vader/moeder/broers/zussen/beste vriend(in)/vrienden/anderen) werd gemeten met behulp van een vragenlijst.

VONDSTEN
De onderzoekers vinden geen bewijs voor een dosis-response relatie tussen meeroken en hersenactiviteit gerelateerd aan cue-reactiviteit en inhibitie controle.

• Dat wil zeggen dat het niet zo is dat jongeren met méér blootstelling in hun omgeving verhoogde activiteit lieten zien in het motivationele netwerk in het brein voor rook-gerelateerde stimuli
• Dit zelfde geld voor activiteit in het controle netwerk in het brein, dus méér blootstelling hangt niet samen met een verminderde inhibitie controle.

Een limitatie die door de onderzoekers wordt genoemd is het relatief lage aantal deelnemers met hoge blootstellingsniveaus. Dit zou kunnen verklaren waarom er geen associatie is gevonden tussen meeroken en het functioneren van de hersenen gerelateerd aan cue-reactiviteit en inhibitie controle.

DETAILS
Boormans, A*., Dieleman, J*., Kleinjan, M., Otten, R., Luijten, M. (2020). Environmental Tobacco Smoke Exposure and Brain Functioning Associated with Smoking Cue-Reactivity and Inhibitory Control in Non-smoking Adolescents. European Addiction Research. *shared first authors

Deze sci-fly werd geschreven door Joyce Dieleman (Trimbos Instituut/Radboud Universiteit) voor RAD-blog, het blog over roken, alcohol, drugs en dieet.

De overgang van studeren naar werken is een belangrijke periode die gepaard gaat met vele mogelijkheden en uitdagingen voor persoonlijke ontwikkeling.¹ Studenten en net afgestudeerden maken veranderingen mee die vaak samenhangen met het kiezen van een carrière pad, solliciteren naar een baan, verhuizen, (afscheid nemen van) het studentenleven en het aangaan van nieuwe relaties. Wat betreft rijping en cognitieve functies verandert het brein tot een leeftijd rond 25 jaar.^2,3 Dit maakt deze overgangsperiode zeer relevant voor het bestuderen van cognitieve, sociale en emotionele factoren en hoe deze zich verhouden tot veranderingen in leefstijl.

“Een onderzoek naar cognitieve functies, leefstijlfactoren en levensgebeurtenissen”

In het alRISCO lifestyle project gaan we er vanuit dat het focussen op veerkracht of positieve aanpassing de sleutel kan zijn om meer inzicht te krijgen in de overgangsperiode van studeren naar werken. In onze grote online longitudinale studie gaan we onderzoeken hoe jongvolwassenen omgaan met de veranderingen in hun leven en hoe dit hun leefstijl en welzijn beïnvloedt als ze het studentenleven achter zich laten.

Wat inspireerde dit onderzoek?
Er is behoefte aan meer kennis over factoren die samenhangen met positieve aanpassingen en veerkracht in de jongvolwassenheid. Dit in tegenstelling tot veel eerdere onderzoeken die focussen op de risico’s of negatieve uitkomsten. Het begrijpen hoe studenten en net afgestudeerden omgaan met levensveranderingen en tegenslagen kan waardevolle inzichten opleveren in preventie strategieën voor mentale gezondheid en welzijn van jongvolwassenen⁴.

Hoe onderzoeken we dit?
Met een aantal vragenlijsten en twee korte computertaken. De vragenlijsten omvatten verschillende onderwerpen gerelateerd aan emotionele, cognitieve en sociale factoren, evenals leefstijl en levensgebeurtenissen. De computertaken meten cognitief functioneren. Het gehele onderzoek zal online plaatsvinden. Je kunt dus vanuit huis meedoen op je laptop of pc.

Kan ik meedoen?
Ben je een Nederlandse student in het laatste jaar van je bachelor of bezig met een master? Dan kun je meedoen aan de screeningsvragenlijst die 5 minuten duurt. Uit de screeningsvragenlijst zullen we deelnemers selecteren voor de 2-jarige studie. De 2-jarige studie bestaat uit 5 metingen. Elke meting bestaat uit vragenlijsten (ongeveer 40 minuten) en computertaken (ongeveer 15 minuten). Je kunt tussendoor pauze nemen. In totaal zal het minder dan een uur duren per meting. In minder dan 5 uur van jouw tijd kan je dus een substantiële bijdrage leveren aan ons project! Meer details over deze studie staan beschreven aan het begin van de screeningsvragenlijst (zie link onderaan).

Wat krijg ik als ik deelneem?
Na het voltooien van de screeningsvragenlijst kan je meedoen aan een loterij voor BOL.com bonnen van 50 euro. Als je verder gaat met het longitudinale onderzoek, zal je 10 euro BOL.com bonnen ontvangen voor iedere meting waar je aan mee doet. Als je alle vijf de metingen voltooit, kan je deelnemen aan een loterij voor vouchers voor een verblijf in vakantieparken. Daarnaast houden we deelnemers op de hoogte van de voortgang van het project door middel van nieuwsbrieven zodat je meer kunt leren over ons onderzoek. Bovendien zullen we deelnemers die tot het einde van het onderzoek meedoen feedback geven over hun leefstijl (indien gewenst).

Doe mee aan het alRISCO lifestyle project en draag bij aan meer kennis over hoe studenten op een positieve manier om kunnen gaan met deze uitdagende maar enerverende fase in het leven :)!

Je kunt je aanmelden voor de screeningsvragenlijst via deze link: https://bit.ly/3iSXnMT

Volg ons op social media voor meer informatie:

Deze blog werd geschreven door Milagros Rubio (Radboud Universiteit, promovenda en projectleider van het alRISCO project; m.rubio@bsi.ru.nl) voor RAD-blog, het blog over roken, alcohol, drugs en dieet.

Referenties
1. Arnett JJ. Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. Am Psychol. 2000;55(5):469-480. doi:10.1037/0003-066X.55.5.469
2. Casey BJ, Galván A, Somerville LH. Beyond simple models of adolescence to an integrated circuit-based account: A commentary. Dev Cogn Neurosci. 2016;17:128-130. doi:10.1016/j.dcn.2015.12.006
3. Steinberg L. A Dual Systems Model of Adolescent Risk-Taking. 2008. doi:10.1002/dev.20445
4.  Kalisch R, Müller MB, Tüscher O. A conceptual framework for the neurobiological study of resilience. Behav Brain Sci. 2015;38(2015):e92. doi:10.1017/S0140525X1400082X

De laatste decennia nemen vaders binnen het gezin een steeds meer verzorgende rol aan, mede doordat beide ouders meer buitenshuis zijn gaan werken. Veel onderzoek is gedaan naar de rol en invloed van moeders op (de ontwikkeling van) eetgedrag van kinderen, terwijl er minder bekend is over de rol van vaders en hun eventuele invloed hierop. Het is bekend dat individuele eigenschappen van moeders geassocieerd zijn met bepaalde voedingspraktijken, bijvoorbeeld moeders opvattingen over eten hangt samen met restrictie van voedselinname van kinderen. Voedingspraktijken zijn gedragingen van ouders die als doel hebben wat het kind eet te beïnvloeden. Met voedingspraktijken wordt dus de specifieke eetopvoeding bedoeld. In hoeverre verschillen vaders van moeders in dit opzicht? En wat is de specifieke rol van vaders bij het ontwikkelen van eetgedrag en hun invloed op de voedselinname van hun kinderen?

KERN
Deze review studie onderzocht de invloed van vaders op de eetgedragingen van hun eigen kinderen. Specifiek is gekeken naar uitkomsten met betrekking tot gezondheid van kinderen, relaties tussen gewicht van vaders en gewicht van kinderen en eetgedrag van vaders en eetgedrag van kinderen. Er zijn veel consistente bevindingen gevonden. BMI van vaders en BMI van kinderen waren positief gecorreleerd. Voedselinname van vaders, alsook de aanwezigheid van voedsel in de thuisomgeving, waren voorspellers voor voedselinname van kinderen. De voedingspraktijken van vaders waren voorspellend voor eetgedrag van hun kinderen en overeenstemming tussen deze voedingspraktijken met die van moeders, zorgden voor de gezondste voedselkeuzes bij hun kinderen. Een steeds groter aantal onderzoeken laat zien dat vaders een essentiële rol hebben in de invloed die zij hebben op eetgedrag van hun kinderen. De onderzoekers adviseren verder onderzoek, inclusief randomized control trials, om verdere conclusies te kunnen trekken en versterken. Ook concluderen zij dat verder onderzoek nodig is om educatiemogelijkheden en interventies gericht op vaders te kunnen neerzetten.

ONDERZOEKSMETHODEN
Een systematische review waarin 851 artikelen gescreend werden. 23 studies voldeden aan de inclusiecriteria; 2 papers met een randomized control trial design, 3 longitudinale studies en 18 cross-sectionele studies werden geïncludeerd. Papers werden alleen geïncludeerd als vaderlijke invloed op kind gedragingen en/of voedselinname onderzocht werden. Vaders van verschillende leeftijden werden geïncludeerd, de onderzochte kinderen waren tussen de 0-18 jaar oud.

VONDSTEN

• BMI van vaders was positief gecorreleerd met BMI van hun kinderen.
• Voedselinname van vaders was een voorspeller voor voedselinname van hun kinderen.
• Aanwezigheid van voedsel in de thuisomgeving, was van invloed op de hoeveelheid voedselinname van kinderen.
• Voedingspraktijken van vaders waren een voorspeller voor eetgedrag van hun kinderen.
• Overeenstemming tussen de voedingspraktijken van vaders en moeders resulteerde in de gezondste voedingskeuzes bij kinderen.

DETAILS
Litchford, A., Savoie Roskos, M. R., & Wengreen, H. (2020). Influence of fathers on the feeding practices and behaviors of children: A systematic review. Appetite, 147, 104558.

Deze sci-fly werd geschreven door Maaike Koning (Hogeschool Windesheim en Radboud Universiteit) voor RAD-blog, het blog over roken, alcohol, drugs en dieet.