Overgewicht is nog steeds een groot probleem onder jongeren in Nederland. De cijfers zijn zorgwekkend: 1 op de 3 11-jarigen heeft overgewicht. Voldoende lichaamsbeweging en gezond eten zijn de belangrijkste voorwaarden voor een gezond lichaam. Helaas voldoen veel Nederlandse jongeren niet aan deze voorwaarden en hebben veel jongeren een ongezond levenspatroon, waaronder veel ongezond snackgedrag. Daar lijkt onder andere de makkelijke verkrijgbaarheid van fastfood en frisdrank een grote rol in te spelen.
Jongeren brengen aanzienlijk veel tijd door op school. Op veel scholen in Nederland zijn fastfood en frisdranken gemakkelijk verkrijgbaar. Door de grote hoeveelheid tijd die jongeren op school spenderen, zou deze plek perfect zijn voor het creëren van een gezonde omgeving zonder fastfood en frisdrank. Het Voedingscentrum heeft het programma voor gezonde schoolkantines ontwikkeld, om scholen te ondersteunen in het creëren van een gezonde omgeving. Scholen moeten verschillende stappen doorlopen om hun kantine ‘gezond’ te maken en worden hiervoor beloond door een zilveren of gouden prijs te krijgen. Deze aanpak lijkt erg zinvol te zijn, echter geven veel scholen aan dat ze het lastig vinden om de jongeren te betrekken in het programma. Het feit dat studenten zo weinig betrokken zijn, heeft invloed op de effectiviteit van het programma. Jongeren moeten dus meer betrokken worden en een belangrijke voorwaarde hiervoor is dat we er achter komen hoe zij over eten denken en hoe hun eetgedrag op school eruit ziet.
KERN
Ondanks dat jongeren aangeven dat ze hun eetgedrag niet hoeven te veranderen, geven ze aan dat ze meer inspraak willen hebben in de programma’s op school en dat ze serieuzer genomen willen worden.
Het zou dus helpen wanneer scholen afspraken met ze maken om ervoor te zorgen dat ze consequent betrokken worden en dat hun suggesties worden gewaardeerd, een beloningssysteem zou hier heel nuttig voor zijn.
ONDERZOEKSMETHODE
Voor het onderzoek zijn zeven semigestructureerde focusgroepen gehouden met 42 Nederlandse jongeren tussen de 13 en 16 jaar. Deze groep bestond uit 25 meisjes en 17 jongens. Daarnaast is een online vragenlijst afgenomen onder 133 Nederlandse jongeren tussen de 12 en 19 jaar, hiervan waren 72 jongeren meisjes en 61 jongens.
Jongeren van zeven random scholen werden verdeeld over de zeven focus groepen. In deze groepen zaten jongeren van verschillende niveaus. De focus groepen vonden plaats onder schooltijd en duurde gemiddeld 75 min. De leerlingen werden gefilmd en er werd een discussie gestart met verschillende standpunten. De leider van de discussie gaf aan het eind van elke stelling een samenvatting van de opmerkingen en meningen van de groep. De stellingen gingen voornamelijk over hun kijk op voedsel en eetgedrag, hun mening over (gezonde) schoolkantines, de personen of dingen die invloed hebben op voedselkeuze en betrokkenheid van studenten bij het gezonde kantine programma.
Daarnaast is er een online vragenlijst afgenomen bij 133 jongeren, waarvan 34 ook deel hebben genomen aan de focus groep. Het doel van de vragenlijst was om een beter inzicht te krijgen van het eet- en koopgedrag van adolescenten op school, en van hun perceptie van het ‘gezonde school kantine programma’.
VONDSTEN
Het onderzoek kwam tot een aantal belangrijke conclusies:
- Jongeren zijn van mening dat ze hun eetgedrag niet hoeven te veranderen. Ze vinden niet dat ze ongezond eten, en zien geen risico’s in de toekomst omtrent hun eetgedrag.
- Jongeren hebben een sterke wil om zelf voedselkeuzes te maken en ze vinden autonomie erg belangrijk.
- Jongeren worden in hoge mate beïnvloed door hun leeftijdgenootjes in hun voedselkeuzes. Verder geven jongeren aan dat ze hun fastfood producten voornamelijk in supermarkten kopen en niet op school.
- Jongeren laten weten dat ze niet veel vertrouwen hebben in programma’s op school en dat ze het gevoel hebben dat er niet serieus naar hen geluisterd wordt.
Deze conclusies leiden tot verschillende aanbevelingen. Aangezien jongeren aangeven dat ze niet genoeg betrokken worden bij de programma’s op school, kan het helpen dat scholen afspraken met ze maken om ervoor te zorgen dat ze consequent betrokken worden en dat hun suggesties worden gewaardeerd. Daarnaast zou een beloningssysteem heel nuttig kunnen zijn om jongeren meer te betrekken, zeker omdat de jongeren zelf ook aangeven dat dit hun betrokkenheid zou stimuleren.
Onderzoeksresultaten per vraag:
“Wat zijn de voedings- en gezondheidsperspectieven van jongeren, en hoe ziet hun eet- en consumentengedrag eruit op school”
Jongeren vinden zelf dat hun eetgedrag niet ongezond is, en vinden dus ook niet dat ze hier dingen in moeten veranderen. Daarnaast geven jongeren aan dat de ongezonde voeding die ze hebben gekocht worden in supermarkten en niet op school.
“Wat is de bereidheid van jongeren om mee te werken aan een gezonde schoolomgeving?”.
Jongeren geven aan dat ze vaak geen vertrouwen hebben in programma’s op school. Ze hebben het idee dat er niet serieus naar hen geluisterd wordt en dat ze weinig input kunnen leveren.
DETAILS
Hermans, R. C. J., de Bruin, H., Larsen, J. K., Mensink, F., & Hoek, A. C. (2017). Adolescents’ responses to a school-based prevention program promoting healthy eating a school. Frontier in public health.
Geschreven door Emilie van Tetering, research master student op de Radboud Universiteit