De meesten van jullie hebben wel gehoord van de 27 club (of de Forever 27 groep), een groep beroemde muzikanten die overleden is op 27-jarige leeftijd. Voorname leden van de club zijn onder andere Jimmy Hendrix, Kurt Cobain, Jim Morrisson en Amy Winehouse. Ze hadden veelal een levensstijl (en vaak levenseinde) gekenmerkt door overmatig drugs- en alcoholgebruik. Maar is 27 jaar daadwerkelijk een gevaarlijke leeftijd voor musici?
In 2011 hebben Wolkewitz en collega’s1 dit getest door sterfte onder bekende musici te vergelijken met sterftecijfers van de algemene populatie van Groot-Brittannië. Ze onderzochten 1046 muzikanten die tussen 1956 en 2007 op nummer 1 hadden gestaan in de UK hitlijsten; hiervan was 71% in 2011 overleden. Wolkewitz en collega’s kwamen tot de conclusie dat er geen piek was rond het 27e levensjaar, maar dat beroemde muzikanten in hun twintiger en dertiger jaren wel 2 tot 3 keer zo’n grote kans hebben op vervroegd overlijden dan de algemene populatie van Groot-Brittannië. Dus hoewel de ‘27 club’ gebaseerd is op een mythe, hebben muzikanten wel een verhoogde sterfkans.
Maar niet alleen muzikanten lijken met enige regelmaat te bezwijken onder hun drugsgebruik. Ook andere beroemdheden halen het nieuws omdat ze wegens een overdosis tot een vervroegd levenseinde zijn gekomen. Denk bijvoorbeeld aan Heath Ledger, Anna Nicole Smith, en Philip Seymour Hoffman. Deze maand is er een wetenschappelijk artikel verschenen waarin drugs-gerelateerde sterfgevallen onder beroemdheden (muzikanten, acteurs, sporters, schrijvers, politici etc.) in kaart zijn gebracht2. Just en collega’s identificeerden 220 beroemdheden die tussen 1970 en 2015 aan een overdosis waren gestorven (al dan niet met opzet). Van deze groep was 75% man en kwam 66% uit Amerika (het percentage Amerikanen is zo hoog doordat ze Amerikaanse zoekmachines gebruikten). De meesten van deze overleden beroemdheden stierven tussen de leeftijd van 25 en 40 jaar, met een gemiddelde sterfteleeftijd van 39 jaar, wat een stuk lager ligt dan de druggerelateerde sterfgevallen onder de algemene Amerikaanse populatie waar de piek tussen de 45 en 54 jaar ligt3.
Meer dan de helft van de 220 sterfgevallen werkte in de entertainmentindustrie (39% was muzikant en 23% acteur). Van de acteurs werkte maar liefst 14% in de porno-industrie; al in eerdere studies was gevonden dat pornoacteurs relatief vaak drugs misbruikten4. In 16% van de gevallen was de beroemdheid een topsporter, waarbij opviel dat het relatief vaak ging om beoefenaars van sporten waarbij veel blessures voorkomen (zoals worstelen, rugby, en American Football), en die daarom wellicht meer medicatie en prestatiebevorderende middelen hebben gebruikt. De overige 22% betrof onder andere schrijvers, politici, zakenmannen, modellen, etc. Aangezien er in de studie geen informatie wordt gegeven over het totaal aantal beroemdheden per beroep, is het niet mogelijk om te bepalen in welke groep de drugsgerelateerde sterftecijfers het hoogste liggen.
In de studie onderzochten Wolkewitz en collega’s ook welke drugs geassocieerd waren met het overlijden van de beroemdheden. Ruim 60% van de gestorvenen gebruikte voorgeschreven medicatie (20% opiaten en 40% andere medicatie), ongeveer 38% heroïne, 30% cocaïne en 15% alcohol. Beroemdheden die stierven als gevolg van gebruik van heroïne of voorgeschreven opiaten, stierven gemiddeld op jongere leeftijd. Een belangrijke bevinding is dat het aantal drugsgerelateerde sterfgevallen onder beroemdheden bijna verdubbeld is in de 21e eeuw, met name door een stijging van sterfgevallen door voorgeschreven opiaten of andere medicatie en door alcohol. In het algemeen leidt de stijging in voorschrijving van opiaten tot verhoogd misbruik van opiaten en tot een drastisch verhoogd risico op overlijden door een overdosis: sinds 2000 is in Amerika het aantal sterftegevallen door overdosis aan voorgeschreven medicatie ongeveer verdrievoudigd5.
Kortom, muzikanten hebben een verhoogde kans op vervroegd overlijden en in absolute getallen vormen artiesten de grootste groep beroemdheden die overlijdt aan een overdosis. Naast heroïne en cocaïne speelt voorgeschreven medicatie een grote rol bij drugsgerelateerde sterfgevallen. Er zijn veel redenen te bedenken waarom beroemdheden middelen gebruiken: de constante druk waaronder ze staan, de prestatieverbeterende werking van sommige middelen, de omgeving waarin ze verkeren en mensen met wie ze om gaan. Maar misschien zijn beroemde mensen impulsiever en gebruiken ze daarom meer middelen, of gebruiken creatieve mensen vaker drugs? Een hypothese is bijvoorbeeld dat creatieve mensen meer nadenken en rumineren, waardoor ze een grotere kans hebben om depressief te worden en verdovende middelen te gebruiken. Daarnaast weten we uit onderzoek dat zowel creativiteit als psychopathologie (waaronder verslaving) erfelijk zijn. Een gedeelde genetische aanleg zou dus ook het verband tussen creativiteit en middelengebruik kunnen verklaren (zie bijvoorbeeld 6).
De (mentale) gezondheid van beroemdheden is niet alleen van belang voor hun persoonlijk welzijn, maar heeft een groter maatschappelijk belang. Beroemdheden hebben een grote invloed op onze keuzes en gedrag. In positieve zin kunnen beroemdheden ons stimuleren om te sporten, om gezond te eten, en om doelen na te streven. Aan de andere kant kunnen graatmagere modellen leiden tot verstoorde schoonheidsidealen, en is gebleken dat als een beroemd persoon zelfmoord pleegt, het aantal zelfmoorden de maanden erna flink kan toenemen. Drugsgebruik van beroemdheden wordt regelmatig breed uitgemeten in de media en als beroemdheden overlijden wordt hier veel aandacht aan besteed, vooral als het een niet-natuurlijke dood betreft.
Om drugsmisbruik te voorkomen is het natuurlijk van belang om risicofactoren van drugsmisbruik in kaart te brengen en deze vervolgens aan te pakken. Het stijgend aantal overdosissen aan voorgeschreven medicatie deze eeuw is zorgwekkend; hieruit komt naar voren dat zorgverleners terughoudend zouden moeten zijn met het voorschrijven van medicatie die een verslavende werking heeft. Ten slotte is het met de opkomst van sociale media steeds belangrijker geworden dat we ons bewust zijn van de invloed die beroemdheden en media hebben op ons gedrag. Als onderzoekers, maar ook als beleidsmakers, is het daarom zaak om de media op zo’n manier in te zetten dat ze een positieve in plaats van een destructieve invloed op ons hebben.
Deze blog werd geschreven door Karin Verweij, Radboud Universiteit/ Vrije Universiteit
- Wolkewitz M, Allignol A, Graves N, Barnett AG. Is 27 really a dangerous age for famous musicians? Retrospective cohort study (2011). BMJ, 343; d7799.
- Just, JM. Bleckwenn, M, Schhnakenberg, R, Skatulla, P, & Weckbecker, K (2016). Drug-related celebrity deaths: A cross-sectional study. Substance Abuse Treatment, Prevention, and Policy, 11 (40). http://substanceabusepolicy.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13011-016-0084-z
- National Center for Health Statistics (NCHS): NCHS Data on Drug-poisoning Deaths [http://www.cdc.gov/nchs/data/factsheets/factsheet_drug_poisoning.htm]
- Griffith JD, Mitchell S, Hammond B, Gu LL, Hart CL. A comparison of sexual behaviors and attitudes, self-esteem, quality of life, and drug use among pornography actors and a matched sample (2012). International Journal of Sexual Health, 24 (4); 254–66.
- National Institute on Drug Abuse: Overdose Death Rates [https://www.drugabuse.gov/related-topics/trends-statistics/overdose-death-rates].
- Power RA, Steinberg S, Bjornsdottir G, Rietveld CA, Abdellaoui A, et al (2015). Polygenic risk scores for schizophrenia and bipolar disorder predict creativity. Nature Neuroscience, 18 (7); 953-955.